ျမန္မာအေပၚ စီးပြားေရးပိတ္ဆို႔မႈ အေမရိကန္ ယာယီ႐ုပ္သိမ္း

By ကိုေအာင္လြင္ဦး

ဆယ္စုႏွစ္ေတြနဲ႔ခ်ီၿပီး ဒဏ္ခတ္မႈေတြ ခ်မွတ္ထားတာကုိ ရပ္ဆုိင္းေၾကာင္း အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ေၾကညာလုိက္ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံက ႏုိင္ငံေရး အေျပာင္းအလဲေတြအေပၚ တုံ႔ျပန္ၿပီး ဆက္ဆံေရးေတြ တုိးျမႇင့္သြားမယ္လုိ႔ ေၾကညာထားတဲ့ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက သံအမတ္ႀကီးေတြကုိလည္း အျပန္အလွန္ ေရြးခ်ယ္ ခန္႔အပ္လုိက္တဲ့အေၾကာင္းကုိလည္း အေမရိကန္ ႏိုင္ငံျခားေရး၀န္ႀကီး ဟီလာရီ ကလင္တန္နဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးတုိ႔ရဲ႕ ပူးတဲြသတင္းစာ ရွင္းလင္းပဲြမွာ ေျပာဆုိသြားတာပါ။ ၀ါရွင္တန္ဒီစီမွာရွိတဲ့ အေမရိကန္ ႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးဌာနမွာ ကုိယ္တုိင္ သတင္းသြားေရာက္ သတင္းယူခဲ့တဲ့ ကုိေအာင္လြင္ဦးက အျပည့္အစုံ တင္ျပေပးထားပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံအေပၚ လက္နက္တင္ပုိ႔ ေရာင္းခ်မႈေတြကလဲြလုိ႔ အေရးယူ ဒဏ္ခတ္မႈေတြကုိ ဆုိင္းငံ့ေပးသြား မွာ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ျမန္မာႏိုင္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဦးဝဏၰေမာင္လြင္နဲ႔ ပူးတဲြက်င္းပတဲ့ သတင္းစာရွင္းလင္းပဲြအတြင္း အေမရိကန္ ႏို္င္ငံျခားေရးဝန္ႀကီး ဟီလာရီကလင္တန္က ေၾကညာလုိက္ တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏိုင္ငံအေပၚ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံမႈအသစ္ေတြနဲ႔ ဘ႑ာေရး၀န္ေဆာင္မႈေတြကုိ တားျမစ္တားတဲ့ ဒဏ္ခတ္ ပိတ္ဆို႔ထားတဲ့ ဥပေဒ တရပ္ ဒီသီတင္းပတ္ကုန္မွာ ကုန္ဆုံးေတာ့မယ့္ အခ်ိန္မွာပဲ အေမရိကန္ကုိ ေရာက္ရွိလာတဲ့ ျမန္မာႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီးနဲ႔ ေတြ႔ဆုံ အၿပီး ေျပာဆုိလုိက္တာပါ။ ျပစ္ဒဏ္ ခတ္ထားတာေတြ ဖယ္ရွားေပးမွာ ျဖစ္တဲ့အတြက္ အေမရိကန္ စီးပြားေရးနဲ႔ ဘ႑ာေရး လုပ္ငန္းေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ရင္းႏွီးျမဳပ္ႏွံ လုပ္ကုိင္ၾကဖုိ႔လည္း ၀န္ႀကီး ကလင္တန္က တုိက္တြန္းသြားပါတယ္။ “အေမရိကန္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေတြနဲ႔႔ ဘ႑ာေရး ၀န္ေဆာင္မႈ လုပ္ငန္းေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ လုပ္ကုိင္ႏုိင္ခြင့္ ရမယ့္ အစီအစဥ္သစ္ေတြကုိ လည္း ဒီကေန႔ က်မအေနနဲ႔ ေၾကညာလုိပါတယ္။ ဒါဟာဆုိရင္ ဒီကေန႔အခ်ိန္ အထိ က်မတုိ႔ က်င့္သုံးေနတဲ့ မူ၀ါဒေဟာင္းကေန သိသိသာသာ ေျပာင္းလဲလုိက္တာ ျဖစ္ပါတယ္။ ႏုိင္ငံတကာ ခရက္ဒစ္ အေႂကြးေပးတဲ့စနစ္နဲ႔ ေဒၚလာေငြကုိ အေျခခံတဲ့ ေငြေၾကးလႊဲေျပာင္းမႈေတြကုိ ျမန္မာႏိုင္ငံသားေတြ အသုံးျပဳႏုိင္ဖုိ႔အတြက္ စီးပြားေရးမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံလုပ္ကုိင္ႏုိင္မယ့္ လုပ္ငန္းလုိင္စင္ေတြကုိ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုက ထုတ္ေပးသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္လည္း ဒီကေန႔အခ်ိန္မွာ အေမရိကန္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ရင္းႏွီးျမႇဳပ္ႏွံၾကပါလုိ႔ က်မတုိ႔ ေျပာခ်င္ပါတယ္။” ဒါေပမဲ့လည္း အေမရိကန္ စီးပြားေရး လုပ္ငန္းေတြ အေနနဲ႔ တာ၀န္သိသိနဲ႔ လုပ္ငန္းေတြ လုပ္ကုိင္ၾကဖုိ႔ လည္း ေမွ်ာ္လင့္ထားတဲ့အေၾကာင္း ၀န္ႀကီးကလင္တန္ ကေျပာဆုိခဲ့တာပါ။ ဒါေပမဲ့ တခ်ိန္တည္းမွာပဲ ျမန္မာႏုိင္ငံ ေျမာက္ပုိင္းမွာ ကခ်င္လက္နက္ကုိင္ အဖဲြ႔ေတြနဲ႔ တုိက္ပဲြေတြ ျဖစ္ပြားေနတာေတြ အဆုံးသတ္ဖုိ႔ အပါအ၀င္ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ျပဳျပင္ေျပာင္းလဲမႈေတြ ဆက္လက္ လုပ္ေဆာင္တာကုိ ျမင္လုိတယ္လုိ႔ လည္း ေျပာခဲ့တာ ျဖစ္ပါတယ္။

“က်မတုိ႔ အေနနဲ႔ ဆက္လက္ဖမ္းဆီးထားတဲ့ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေတြကုိ ျပန္လႊတ္ေပးဖုိ႔နဲ႔ အမ်ဳိးသား ျပန္လည္သင့္ျမတ္ေရးကုိ ျမႇင့္တင္တဲ့ ဥပေဒေတြ၊ လုပ္ေဆာင္ခ်က္ေတြကုိလည္း ျမင္ခ်င္ပါတယ္။ တုိင္းျပည္တြင္းက တုိင္းရင္းသား လက္နက္ကုိင္ ပဋိပကၡေတြ အဆုံးသတ္ဖုိ႔အတြက္ အေမရိကန္ ျပည္္ေထာင္စုက အေလးအနက္ထား ပုိင္းျဖတ္ခ်က္ခ်ထားတာပါ။ အေသြးအေရာင္စုံတယ္ ဆုိတာဟာ တုိင္းျပည္ တခုရဲ႔ ခြန္အားအျဖစ္ က်မတုိ႔ ယုံၾကည္ထားပါတယ္။” လူ႔အခြင့္အေရး လႈပ္ရွားသူေတြကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံတ၀ွမ္းက အက်ဥ္းေထာင္ေတြထဲမွာ ယုံၾကည္ခ်က္ေၾကာင့္ ဖမ္းဆီးခံထားရသူ ၅၀၀ ေလာက္ရွိေနဆဲ ျဖစ္တယ္လုိ႔ ေျပာဆုိေနၾကတာပါ။ ဒီအတြက္လည္း အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုနဲ႔ ဥေရာပသမဂၢ (EU) တုိ႔လုိ ႏုိင္ငံေတြက ဆက္လက္ ဖမ္းဆီးထားသူေတြ ကုိ ျပန္လႊတ္ေပးဖုိ႔ ေတာင္းဆုိေနၾကတာ ျဖစ္ပါတယ္။ ျမန္မာႏုိင္ငံျခားေရး ၀န္ႀကီး ဦး၀႑ေမာင္လြင္ ကေတာ့ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ၿပီးခဲ့တဲ့ႏွစ္ဆန္းပုိင္းကစလုိ႔ သမၼတဦးသိန္းစိန္ ဦးေဆာင္ၿပီး အစုိးရသစ္အျဖစ္ တက္လာၿပီးေနာက္ ႏုိင္ငံေရး အက်ဥ္းသားေပါင္း ၂ေသာင္း ၈ ေထာင္ေက်ာ္ကုိ ျပန္လႊတ္ေပးလုိက္ၿပီးျဖစ္ သလုိ က်န္ေနသူ တခ်ဳိ႕ဟာဆုိရင္လည္း ရာဇ၀တ္မႈက်ဴးလြန္သူေတြျဖစ္တာကို ေတြ႔ရတယ္္လုိ႔ ကာကြယ္ေျပာဆုိသြားတာပါ။ “ဇန္န၀ါရီလမွာ ေနာက္ဆုံး လြတ္ၿငိမ္းခ်မ္းသာခြင့္ ေပးခဲ့တဲ့ အခ်ိန္အထိဆုိရင္ ဒီစာရင္းေတြထဲက အမ်ားစုကုိ လႊတ္ေပးလုိက္ၿပီး ျဖစ္ပါတယ္။ စာရင္းထဲမွာ ပါေနသူေတြထဲက တခ်ဳိ႔က်န္ေနတာတာ့ ရွိပါတယ္။ ဒါေပမဲ့လည္း စာရင္းေတြကုိ အေသအခ်ာ စစ္ေဆးၿပီးတဲ့ အခါမွာေတာ့ ဒီလူေတြထဲမွာ တခ်ဳိ႔ဟာ လူသတ္မႈ၊ မုဒိန္းမႈ၊ အၾကမ္းဖက္မႈေတြနဲ႔ ဆက္ႏြယ္မႈေတြလုိ ရာဇ၀တ္မႈနဲ႔ အေရးယူထားတာေတြ ေတြ႔ရပါတယ္။” ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဧၿပီလဆန္း လႊတ္ေတာ္ ေရြးေကာက္ပဲြေတြ က်င္းပၿပီးေနာက္ပုိင္းမွာပဲ အေမရိကန္ ျပည္ေထာင္စုကေတာ့ စီးပြားေရးအရ ပိတ္ဆို႔ဒဏ္ခတ္ထားတာေတြ ေလွ်ာ့ေပါ့ၿပီး သံတမန္ အဆက္အသြယ္ေတြ တုိးျမႇင့္သြားဖုိ႔ ေၾကညာထားတာပါ။ သံတမန္ ဆက္ဆံေရးေတြ တုိးျမႇင့္တဲ့ အေနနဲ႔လည္း ျမန္မာႏုိ္င္ငံဆုိင္ရာ အေမရိကန္ သံအမတ္ႀကီးအျဖစ္ မူ၀ါဒေရးရာ ညႇိႏႈိင္းေရးမႉး တာ၀န္ ယူထားသူ Derek Mitchell ျမန္မာႏုိင္ငံဘက္ကေတာ့ ကုလသမဂၢရဲ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံဆုိင္ရာ သံအမတ္ႀကီး တာ၀န္ယူထားသူ ဦးသန္းေဆြ တုိ႔ကုိ အျပန္အလွန္ ခန္႔အပ္ဖုိ႔လည္း သတင္းစာရွင္းလင္းပဲြအတြင္း ေၾကညာ သြားပါတယ္။ အေမရိကန္နဲ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ ၂ ႏုိင္ငံၾကား ဆက္ဆံေရးေတြ အခုလုိ ႀကီးထြားလာေနတာ မုိ႔ ျမန္မာႏုိင္ငံ အထီးက်န္အျဖစ္ ရွိေနစဥ္မွာ အဓိကေက်ာေထာက္ ေနာက္ခံေပးထားတဲ့ တ႐ုတ္ႏုိင္ငံနဲ႔ ရင္းႏွီးမႈေတြမွာ အက်ဳိးဆက္ေတြ ရွိလာႏုိင္တယ္လုိ႔လည္း ဆန္းစစ္သူေတြက တြက္ဆေနၾကတာပါ။ ၀န္ႀကီး ကလင္တန္ ကေတာ့ အေမရိကန္-ျမန္မာ ဆက္ဆံေရးဟာ အျပန္အလွန္ အက်ဳိးစီးပြားေပၚမွာသာ အေျခခံပါ တယ္လုိ႔ ေျပာသြားပါတယ္။ “ဒါဟာ တျခားႏုိင္္ငံေတြနဲ႔ မဆုိင္ပါဘူး။ ဒါဟာ က်မတုိ႔ခ်င္း ၾကားမွာသာ ျဖစ္ပါတယ္။ က်မတုိ႔ အကဲခတ္ ေစာင့္ၾကည့္ေနတဲ့ အေျပာင္းအလဲေတြ၊ ဒီလုိျဖစ္ထြန္းမႈေတြကုိ ဆက္လက္ ျဖစ္ေပၚေစခ်င္တဲ့ က်မတုိ႔ရဲ႔ ဆႏၵေတြအေပၚမွာ အျမစ္တြယ္ ေပါက္ဖြားလာတာပါ။ ေတြ႔ေနၾကရတဲ့ အတုိင္းပါပဲ အိမ္နီခ်င္း နဲ႔ ေဒသတြင္းကေရာ ႏုိင္ငံတကာကပါ ဆက္ဆံေရးေတြ တည္ေဆာက္ၿပီး ခုိင္မာေအာင္ ႀကိဳးပမ္း ေနၾကတဲ့ တုိင္းျပည္ေတြ အမ်ားႀကီး ရွိလာလိမ့္မယ္လုိ႔လည္း က်မတုိ႔ အျပည့္အ၀ ေမွ်ာ္လင့္ထားပါတယ္။ လြတ္လပ္ခြင့္နဲ႔ လူေတြကုိ အခြင့္အလမ္းေတြ ပုိေပးတာဟာ ေကာင္းတယ္လုိ႔လည္း က်မထင္ပါတယ္။ ဒီေနရာမွာ က်မတုိ႔ လည္း မိတ္ေဆြအျဖစ္ ပါ၀င္လာတဲ့အတြက္ ေက်နပ္ပါတယ္။” ျမန္မာႏုိင္ငံက ႏုိင္ငံေရးအေျပာင္းအလဲေတြမွာ ဒီမုိကေရစီအင္အားစုေတြ ပါ၀င္ခြင့္ရွိလာတာ၊ ႏုိင္ငံေရး၊ စီးပြားေရး လြတ္လပ္ခြင့္ေတြ ေတြ႔ျမင္လာရတဲ့အေပၚမွာေတာ့ သမၼတဦးသိန္းစိန္၊ ျမန္မာ့ဒီမုိ ကေရစီ ေခါင္းေဆာင္ ေဒၚေအာင္ဆန္းစုၾကည္နဲ႔ သက္ဆုိင္္သူေတြရဲ႔ ႀကိဳးပမ္း အားထုတ္မႈေတြ အေပၚမွာလည္း ၀န္ႀကီးကလင္တန္က ခ်ီးက်ဴးစကားလည္း ေျပာဆုိသြားတာပါ။