က်န္းမာေရး အတြက္ သိသင့္ေသာ အခ်က္မ်ား

တီဘီ ေရာဂါဟာ ကူးစက္ လြယ္တဲ့ ေရာဂါ ျဖစ္ျပီး ဘက္တီး ရီးယား ပိုးေၾကာင့္ ျဖစ္ပြား ရတာ ျဖစ္ပါတယ္.. Tubercles Bacillus လို႔လည္း ေခၚျပီး အတိုေကာက္ TB လို႔ ေခၚပါတယ္.. ကမာၻ႔ လူဦးေရ သံုးပံု တစ္ပံု ဟာတီဘီ ေရာဂါ ပိုးကူးစက္ ခံထား ရျပီး တစ္စကၠန္႔ မွာ ပ်မ္းမွ် လူတစ္ဦး ကူးစက္ ခံေန ရေၾကာင္း ကမာၻ႔က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ (WHO) မွ ခန္႔မွန္း ထားပါတယ္.. အိပ္ခ်္ အိုင္ဗြီ ပိုး မ႐ွိဘဲ တီဘီ ပိုး တစ္မ်ဳိး တည္းသာ ကူးစက္ ခံထား ရသူ မ်ားရဲ႕ ၅ မွ ၁၀ % ကသာ သူတို႔ ရဲ႕ သက္တမ္း တစ္ေလွ်ာက္ တီဘီ ေရာဂါ လကၡဏာ ကို ခံစား ၾကရ ပါတယ္.. အိပ္ခ်္ အိုင္ဗြီ နဲ႔ တီဘီ ပိုး ႏွစ္မ်ဳိး လံုး ကူးစက္ ခံရသူ မ်ားမွာ ေတာ့ တီဘီ ေရာဂါ ပိုမို ျဖစ္ပြား တတ္ၾက ပါတယ္.. တီဘီ ေရာဂါ ျဖစ္ပြား ေနသူ တစ္ဦး ဟာ မကု သဘဲ ထားပါက တစ္ႏွစ္ အတြင္း ပ်မ္းမွ် လူ ၁၀ မွ ၁၅ ဦးထိ ထပ္မံ ကူးစက္ ႏိုင္ပါတယ္.. တီဘီ ေရာဂါ ပိုးဟာ ေရာဂါ ျဖစ္ပြား ေနသူ၏ ႏွာေျခ၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ တံေတြး ေထြးျခင္းေၾကာင့္ ေလမွ တစ္ဆင့္ အသက္ ႐ွဴ လမ္းေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္ ၀င္ေရာက္ ကူးစက္ တတ္ပါတယ္.. အဓိက အားျဖင့္ အဆုတ္ တြင္းတြင္ ၀င္ေရာက္ ပြားမ်ား တတ္ျပီး ခႏၶာကိုယ္ အျခား ေနရာ မ်ားသို႔ လည္း ပ်ံ႕ႏွံ႔ ျဖစ္ပြား တတ္ပါတယ္.. အဆုတ္ အျပင္ အျခား အျဖစ္မ်ား ေသာ ေနရာ မ်ားမွာ ဦးေႏွာက္ အေျမွး (Meninges)၊ အဆုတ္ ေျမွးလႊာ (Pleura)၊ အ႐ိုး အထူးသျဖင့္ ေက်ာ႐ိုး တီဘီ (Pott's Spine)၊ ေက်ာက္ကပ္ (Kidney)၊ အူသိမ္ (Intestine) တုိ႔ ျဖစ္ၾက ပါတယ္.. ဒီေဆာင္းပါး မွာ အဆုတ္ တီဘီ အေၾကာင္း ကိုဘဲ ဦးစားေပး ေရးပါ့မယ္.. ခႏၶာကိုယ္ ခုခံ အား ေကာင္းမြန္ သူမ်ား တြင္ တီဘီ ပိုးမ်ား ၀င္ေရာက္ လာပါက ပိုးပြား မ်ားမႈ ကို ဟန္႔တား ထားေစျပီး ပိုးမ်ား၏ ပတ္လည္ တြင္ အနာ႐ြတ္ တစ္သွ်ဴး (Scar Tissue) မ်ား ၀န္းရံ ထားျခင္း ျဖင့္ ေရာဂါ မျဖစ္ေပၚ ေအာင္၊ ငုပ္လွ်ဳိး ေနေအာင္ ခုခံ ထားႏိုင္ ပါတယ္.. ခႏၶာ ကိုယ္ ခုခံ မႈ ေလ်ာ့နည္း လာပါက ငုပ္လွ်ဳိး ေနေသာ တီဘီ ေရာဂါ ပိုးမ်ား ျပန္လည္ ပြားမ်ား လာျပီး တီဘီ ေရာဂါ လကၡဏာ မ်ား ျဖစ္ေပၚ လာပါတယ္.. တီဘီ ကူးစက္ ရန္ အခြင့္ အလမ္း မ်ားေသာ သူမ်ားမွာ တီဘီ ေရာဂါ ျဖစ္ပြား ေနသူႏွင့္ အတူေန မိသားစု ၀င္မ်ား၊ ျပဳစု ေစာင့္ေ႐ွာက္ ေရး ေဂဟာ မ်ား႐ွိ အတူ ေနသူမ်ား၊ အက်ဥ္း သားမ်ား၊ အရက္ ေသာက္သံုး သူမ်ား၊ မူးယစ္ ေဆးစြဲ သူမ်ား၊ ဆီးခ်ဳိ ေသြးခ်ဳိ ေရာဂါ ေ၀ဒနာ ႐ွင္မ်ား၊ ကင္ဆာ ေ၀ဒနာ႐ွင္မ်ား၊ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီ ကူးစက္ခံရသူမ်ား၊ က်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းမ်ား တို႔ ျဖစ္ပါတယ္...။ တီဘီ ေရာဂါ လကၡဏာ မ်ားမွာ တာ႐ွည္ စြာ ေခ်ာင္းဆိုး ျခင္း(chronic cough)၊ ေခ်ာင္းဆိုး ေသြးပါ ျဖစ္ျခင္း (blood- tinged sputum)၊ တေငြ႕ေငြ႕ ဖ်ားတတ္ ျခင္း (low grade fever)၊ ညပိုင္း ေခၽြးထြက္ တတ္ျခင္း (night sweat)၊ အစား အေသာက္ ပ်က္လာျခင္း (loss of appetite)၊ ကိုယ္အေလး ခ်ိန္က် လာျခင္း (weight loss) ေမာပန္း ႏံုးလြယ္ျခင္း (Fatique) တုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္.. အဆုတ္ ျပင္ပ တီဘီ မွာ ျဖစ္ပြား သည့္ ေနရာ ေပၚမူ တည္ျပီး လကၡဏာ ျပသၾက ပါတယ္.. တီဘီ ေရာဂါ ႐ွာေဖြ စမ္းသပ္ ရာတြင္ သလိပ္ကို မိုက္ခ႐ို စကုပ္ျဖင့္ စစ္ေဆး ႐ွာေဖြျခင္း (Microscopic Sputum Examination)၊ ရင္ဘတ္ ဓါတ္မွန္ ႐ိုက္၍ စစ္ေဆး ၾကည့္႐ႈျခင္း (Chest X-ray)၊ အေရျပား တြင္ ေဆးရည္ ထိုး၍ စစ္ေဆးျခင္း (Tuberculin Skin Test)၊ တီဘီ ပိုးရဲ႕ ဒီအန္ေအ (DNA) ကို Polymerase Chain Reaction (PCR) နည္းျဖင့္ ႐ွာေဖြ စစ္ေဆးျခင္း တို႔ ျဖစ္ပါတယ္... တီဘီ ေရာဂါ လကၡဏာ ခံစား ျဖစ္ပြား ေနသူမ်ား မကုသ ဘဲ ထားပါက ၅၀% ေက်ာ္ဟာ အသက္ ဆံုး႐ံႈး ႏိုင္ပါတယ္.. တီဘီ ေရာဂါ ပိုးဟာ အျခား ေရာဂါ ပိုးမ်ားနဲ႔ မတူဘဲ အခ်ိန္ ၾကာ႐ွည္စြာ ကုသမွ ေပ်ာက္ကင္း ႏိုင္ပါတယ္.. ငုပ္လွ်ဳိး ေနေသာ ပိုးမ်ား ေၾကာင့္၎၊ ဘက္တီး ရီးယား ပိုး၏ ဆဲလ္နံရံ ဟာ အဆီနဲ႔ မိုင္ေကာလစ္ အက္စစ္ (Mycolic acid) အမ်ားအျပား ပါ၀င္ တာေၾကာင့္ ၎ အလြယ္ တကူ ေဆးတိုက္ဖ်က္ ႏိုင္မႈ မ႐ွိတာ ေၾကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္.. ျဖစ္ပြားမႈ အသစ္ အေဟာင္း၊ ျဖစ္ပြားတဲ့ ေနရာ ေပၚ မူတည္ျပီး ေဆးကို ၆ လ မွ ၂ ႏွစ္ ထိ ေသာက္ဖို႔ လိုအပ္ ပါတယ္.. တီဘီ ေရာဂါ ကိုတိုက္ဖ်က္ ႏိုင္တဲ့ အစြမ္း ထက္ေဆး ႏွစ္မ်ဳိး ကေတာ့ Rifampicin နဲ႔ Isoniazid ျဖစ္ျပီး ေဆးေသာက္ သံုးေနတဲ့ ကာလ တစ္ေလွ်ာက္ လံုး အျမဲ ပါ၀င္ ေနပါတယ္.. အျခား တဲြဖက္ သံုးစြဲ ရတဲ့ ေဆးမ်ား ကေတာ့ Ethambutol, Pyrazinamide, Inj Streptomycin တုိ႔ ျဖစ္ပါတယ္.. တီဘီ ေရာဂါ အတြက္ ေဆးတစ္မ်ဳိး တည္းကိုသာ သံုးစြဲ ကုသ ပါက အခ်ိန္ ၾကာျမင့္ သည့္အျပင္ အဓိက ေဆးမတိုး ေဆးယဥ္ ပါးမႈ ျပႆနာ (Drug Resisitant) မ်ား ေပၚေပါက္ လာႏိုင္လို႔ ေဆးမ်ား စုေပါင္း သံုးစြဲ ကုသလာ ၾကပါတယ္.. အခု အခါ ကမာၻ႕ က်န္းမာေရး အဖြဲ႔ၾကီး (WHO) မွ ခ်မွတ္ ညႊန္ၾကား ထားေသာ "တုိက္႐ိုက္ ၾကည့္႐ႈ အခ်ိန္ တုိႏွင့္ကု" (Directly Observed Treatment in Short-course - DOTS) စနစ္ အရ ကုထံုး မ်ားျဖင့္ ကုသ ေပးေန ၾကပါတယ္.. ျမန္မာ ႏိုင္ငံ မွာေတာ့ အမ်ဳိးသား တီဘီ ေရာဂါ တုိက္ဖ်က္ေရး အဖြဲ႔ (NTP) ၏ စီစဥ္ ညႊန္ၾကားမႈ ျဖင့္ ျမိဳ႕နယ္ ေဆး႐ံု မ်ား႐ွိ တီဘီ ေရာဂါ တိုက္ဖ်က္ေရး ဌာန၊ ျမန္မာ ႏိုင္ငံ တစ္၀ွမ္း ႐ွိ "ေန အရည္ အေသြး ျပည့္ ေဆးခန္း" (Sun Clinic) မ်ားတြင္ တီဘီ ေရာဂါ ေ၀ဒနာ ႐ွင္မ်ားအား အခမဲ့ ေဆးေပး ကုသ လ်က္႐ွိ ပါတယ္.. ေဆးမ်ားကို ေန႔စဥ္ အခ်ိန္မွန္ စနစ္တက် ေသာက္ရန္ လိုအပ္ျပီး ပ်က္ကြက္ ပါက ေဆးယဥ္ ပါးမႈ ျဖစ္ႏိုင္ေခ် မ်ားပါတယ္.. အဓိက ေဆးႏွစ္ မ်ဳိးျဖစ္တဲ့ Rifampicin နဲ႔ Isoniazid ေဆးယဥ္ပါး လာပါက Multi-Drugs Resisitant TB (MDRT or MDR-TB) လို႔ ေခၚျပီး ျမိဳ႕နယ္ ေဆး႐ံု နဲ႔ ေဆးခန္း မ်ားတြင္ ကုသမႈ မေပး ႏိုင္ေတာ့ဘဲ အမ်ဳိသား တီဘီ တုိက္ဖ်က္ေရး ဇံု/ေဆး႐ံု မ်ားတြင္ သာ ဆက္လက္ ေဆးကုသ ခံယူ ရပါမယ္... အဆုပ္အျပင္ အ႐ိုး-အဆစ္ တီဘီ၊ ဗဟို အာ႐ံုေၾကာစနစ္၊ (လင့္ဖ္)ေၾကာစနစ္၊ ဆီး-ေမြးလမ္းေၾကာင္း၊ အေရျပားတို႕တြင္လည္း တီဘီေရာဂါ ရေစသည္။ အဆုပ္အားဖံုးေနသည့္အလႊာ (Pleura) ႏွစ္လႊာအၾကား အရည္-ျပည္တို႔ စုေ၀းေနျခင္းျဖစ္ေစတတ္သည္။ တီဘီေဆးမ်ားအျပင္ ၄င္းအရည္-ျပည္တို႔အား စုပ္ထုတ္ကုသေပးရန္လိုသည္။လကၡဏာမ်ားမွာ ယင္းကိုယ္အဂၤါမ်ား သာမန္အားျဖင့္ အလုပ္လုပ္ နည္းပါးလာျခင္းတို႕ပင္ ျဖစ္သည္။ တီဘီေရာဂါ၏ လကၡဏာမ်ား ေပၚေပါက္လာသည္ႏွင့္ ဆရာ၀န္ထံ အစစ္အေဆးခံယူရမည္။ ေဆး၀ါးမ်ားကို မွန္ကန္စြာ မွီ၀ဲျခင္းမျပဳပါက မည္သို႕ ျဖစ္ႏိုင္သနည္း။ ၁။ အကယ္၍ ေဆး၀ါးမ်ားကို မွန္မွန္ႏွင့္ စနစ္တက် မသံုးစြဲပါက တီဘီေရာဂါ၏ လကၡဏာမ်ား ျပန္လည္ေပၚေပါက္လာႏိုင္သည္။ ၂။ ပထမ သံုးစြဲသည့္ ေဆး၀ါးမ်ားသည္ အစြမ္းမထက္ေတာ့သည္ကို မၾကာခဏေတြ႕ရသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆိုေသာ္ ေရာဂါပုိးမ်ားသည္ ထိုေဆးမ်ားကို ခံႏိုင္ရည္ ရွိလာေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ၄င္းအျပင္ ႐ိုး႐ုိးတီဘီေဆးမ်ားသည္လဲ ထိုေရာဂါကို ေပ်ာက္ကင္းရန္ အစြမ္းေဆာင္ႏိုင္ေတာ့ေျခ။ ၃။ ထိုေရာဂါသည္ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ေဆးကုခံရေတာ့မည္ျဖစ္သည္သာမက ေငြေၾကးအကုန္အက် မ်ားျပားလာႏိုင္သည့္အျပင္ အသက္အႏၱရာယ္လည္း ရွိလာႏိုင္သည္။ ၄။ အခ်ိန္မွန္မွန္ႏွင့္ စနစ္တက် ေဆး၀ါးမ်ားကို မွီ၀ဲျခင္းမရွိေသာ တီဘီေရာဂါ စျဖစ္သည့္သူမ်ားမွာ တီဘီေရာဂါ ကုေဆးမ်ားက အာနိသင္ နည္းပါးလာပါသည္။ အေျခခံေဆးကုဌာနမ်ား၏ တာ၀န္မ်ား ၁။ အမ်ား ျပည္သူလူထုမ်ားအား တီဘီေရာဂါႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ သတင္းအခ်က္အလက္မ်ားကို နားလည္သေဘာေပါက္ေအာင္ ပညာေပးျခင္း။ ၂။ တီဘီေရာဂါျဖစ္ေနသည္ဟု ယူဆရေသာေရာဂါသည္မ်ားအား ေဆးစစ္ျခင္းကို ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း။ ၃။ ေရာဂါျဖစ္ေနသည္ဟု ယူဆရေသာသူတို႕၏ သလိပ္ႏွင့္ တံေတြးမ်ားကို စစ္ေဆးႏိုင္ရန္ ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း။ ၄။ တီဘီေရာဂါသည္မ်ားကို အခ်ိန္မွီ သင့္ေတာ္သည့္ေဆး၀ါးမ်ား ရရွိရန္ ေဆာင္ရြက္ေပးျခင္း။ ၅။ တီဘီေရာဂါသည္တို႕၏ မွတ္တမ္းမ်ားကို ျပဳစုထားရန္ ၆။ တီဘီေရာဂါသည္တို႕၏ မိသားစုမွ အျခားသူမ်ားအား ေဆးစစ္ျခင္း ျပဳလုပ္ရန္ အားေပးတိုက္တြန္းျခင္း။ ၇။ လုပ္ငန္းအစီအစဥ္ကို မၾကာခဏ ျပန္လည္စမ္္းစစ္သံုးသပ္ရန္။ ၈။ ကေလးမ်ားအား တီဘီဂ်ီ ကာကြယ္ေဆး ထိုးေပးႏိုင္ရန္ ေဆာင္ရြက္ျခင္း။ တီဘီေရာဂါ မည္သို႕ ကူးစက္သနည္း ၁။ ေရာဂါသည္၏ တံေတြးႏွင့္ သလိပ္တို႕မွ တီဘီေရာဂါ၏ ပိုးမႊားကေလးမ်ားသည္ ေလထုထဲတြင္ ျပန္႕က်ဲကာ အျခားသူမ်ား အသက္ရွဴေသာအခါႏွင့္ ေခ်ာင္းဆိုးေသာအခါတို႕တြင္ သူးစက္သြားႏိုင္သည္။ ၂။ လူမ်ားတြင္ ေရာဂါပိုးကို ခုခံကာကြယ္ရန္ ကိုယ္ခံအားနည္းေသာအခါတြင္ ကူးစက္ႏိုင္သည္။ ေအာက္ေဖာ္ျပပါအေျခအေနမ်ားသည္ တီဘီေရာဂါျပန္႕ပြားကူးစက္ျခင္းကို အားေပးသည္။ ၁။ လူသူမ်ား၍ က်ဥ္းၾကပ္ၿပီး ေမွာင္မိုက္ေနေသာေနရာမ်ားတြင္ အခ်ိန္ၾကာရွည္ ေနထိုင္ရျခင္း။ ၂။ အစားအေသာက္ႏွင့္ အဟာရ ခ်ဳိ႕တဲ့ျခင္း။ ၃။ ေအအိုင္ဒီအက္စ္ ႏွင့္ အိပ္ခ်္အိုင္ဗြီေရာဂါ ကူးစက္ျခင္း။ တီဘီရွိ-မရွိ Mantoux tuberculin skin test ႏွင့္ Tuberculosis radiology လူထုအား ဓါတ္မွန္႐ိုက္ျခင္းလုပ္သည္။ သလိပ္ထဲပိုး ရွိ-မရွိ စစ္သည္။ တီဘီေရာဂါမွ ကာကြယ္ျခင္း ၁။ တီဘီေရာဂါသည္ ေခ်ာင္းဆိုးေသာအခါတြင္ လက္ကိုင္ပု၀ါႏွင့္ ပါးစပ္ပိတ္၍ ေခ်ာင္းဆိုးရမည္။ ၂။ တီဘီေရာဂါသည္ မိမိတံေတြးကို ေနရာတကာတြင္ မေထြးရ။ အဖံုးရွိေသာခြက္တြင္ စံနစ္တက် ေထြးရမည္။ ၃။ ယင္းတံေတြးမ်ားကို မီး႐ႈိ႕ျခင္း၊ ေျမျမႇဳပ္ျခင္းတို႕ကို ျပဳရမည္။ ၄။ တီဘီေရာဂါသည္အား ၀င္ေလ-ထြက္ေလ ေကာင္းေသာအခန္းတြင္ ေနထိုင္ေစရမည္။ ၅။ ထိုေရာဂါသည္မ်ားႏွင့္ ဆက္ဆံမႈရွိေသာသူမ်ားသည္ (၂) ႏွစ္တာကာလအခ်ိန္အတြင္း တီဘီေရာဂါ ကူးစက္ရန္ အႏၱရာယ္ ပိုမ်ားလာသည္။ ထုိသူမ်ားသည္ တီဘီေရာဂါ လကၡဏာ ေပၚေပါက္လာပါက လိုအပ္သည့္ ေဆးစစ္မႈမ်ားကို ေဆာင္ရြက္သင့္သည္။ ၆။ ေရာဂါသည္ႏွင့္ ဆက္ဆံမႈရွိေနၾကေသာ ကေလးမ်ားႏွင့္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ အမ်ဳိးသမီးမ်ားအား ေရာဂါကူးရန္ ပို၍ အႏၱရာယ္ရွိ၍ အထူးသတိရွိရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ကုသေဆးမ်ား First line drugs = Rifampicin, Isoniazid, Pyrazinamide x 6 to 12 months ပထမတန္းစား တီဘီေဆးမ်ား၊ INH (300 mg OD Oral), INH 300 mg/dose Rifampin (15 mg/kg Oral), Rifampin 600 mg/dose Pyrazinamide (20-30 mg/kg Daily Oral), Pyrazinamide 2 Gm/dose Ethanbutol (15-25 mg/kg Daily Oral), Ethanbutol 2.5 Gm/dose Streptomycin Injection IM (15 mg/kg IM), Streptomycin 1 Gm/dose PAS = Aminosalicylic acid 8-12 Gm/dose Ethionamide 15-20 mg/kg (Max. 1 Gm) Cycloserine 15-20 mg/kg (Max. 1 Gm) Multi-drug resistant TB (MDR-TB) ေဆးအမ်ားၿပီးျခင္း၊ Extensively drug-resistant TB (XDR-TB) Q and A Q - က်ေနာ္သိခ်င္တာပါ ေမးခြင့္ျပဳပါခင္ဗ်ာ။ ေခ်ာင္းဆိုးတာ တစ္လနီးပါး ေခ်ာင္းဆိုးပါတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးရင္ေတာ့ ေသြးေတာ့ မပါဘူးပါ။ ညေနခင္းပိုင္းနဲ႕ ညခင္းအိပ္ခါနီးေလာက္ဆို အဖ်ား နည္းနည္း ရွိေနပါတယ္။ ခန့္မွန္းေျခ မနက္ခင္း ၈ နာရီ ေလာက္ထိ အဖ်ား နည္းနည္းရွိတုန္းပါ။ အဲဒီေနာက္ပိုင္း လူေကာင္းပတိပါ။ ဖ်ားျခင္းနာျခင္း လံုးဝမရွိပါ။ အစားအေသာက္လည္း လံုးဝပ်က္လာပါတယ္။ အားကစားလုပ္တိုင္း ခါတိုင္းနဲ႔မတူ ပိုျပီး အေမာလြယ္ေနပါတယ္။ ေနာက္ေတာ့ လူကအရမ္းကို ပိန္လာပါတယ္။ ဘယ္ေလာက္ဘဲ စားစား ဝမလာေတာ့ပါ။ အေပၚက လကၡဏာေတြက တီဘီ ျဖစ္ေနတာကို ဆိုလိုတာပါလား။ တီဘီ ျဖစ္ေနတယ္ဆိုလွ်င္ ေဆးေသာက္ရံုနဲ႕ ေပ်ာက္ပါသလား။ ဆရာဝန္နဲ႔ျပ ေဆးရံုတက္ျပီး ကုသျပီးမွ ေပ်ာက္ႏိုင္တာမ်ိဳးလား။ ေဆးေသာက္ရံုနဲ႔ ေပ်ာက္ႏိုင္တယ္ဆို ဘာေဆးေတြ ေသာက္ရလဲ ညႊန္းေပးပါ ဆရာ။ အဆင္ေျပသြားတာ တစ္ခုရွိပါတယ္ (ေခ်ာင္းဆုိးတ့ ၃ ပတ္ေျမာက္ေလာက္မွာ ေသာက္ျဖစ္တာပါ)။ အဲဒါက ေခ်ာင္းဆိုးလြန္း အားၾကီးလို႔ဆိုျပီး ဆိုင္မွာသြားဝယ္တဲ့ ေဆးကိုေသာက္ၾကည့္ေတာ့ ေဆးလည္းကုန္ေရာ ေခ်ာင္းဆိုး ေတာ္ေတာ္ကို သက္သာ သြားပါတယ္။ ေခ်ာင္းဆိုးအဆင္ေျပသြားေတာ့ အစားအေသာက္ပ်က္တာရယ္ လူေခ်ာင္က် သြားတာရယ္က နဂိုမူရင္းက မူရင္း အတိုင္းပါဘဲ ထူးျခားမလာပါဘူး။ ေနာက္တစ္ခုဆိုးတာက အစာက စားခ်င္သည္ျဖစ္ေစ ၊ မစားခ်င္သည္ျဖစ္ေစ မရရေအာင္ ေကာင္းေကာင္း စားေသာကျ္ပီး ေနပါတယ္။ ဝမ္းပံုမွန္သြားပါတယ္။ ဒီလိုေနထိုင္ပါလ်က္နဲ႕ လူကပိန္ျမဲပိန္ေနျပီး၊ စားတဲ့ အစားစာအာဟာရေတြ ဘယ္ေရာက္ ကုန္မွန္းမသိပါ။ အဲဒါေလးလည္း သိခ်င္ပါတယ္ ဆရာ။ A - ဟုတ္ကဲ့ တီဘီ ရွိ-မရွိ စစ္တာ မမွားပါ။ ေျပာတာေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားက ေရာဂါနဲ႔ ဆင္တူေနတယ္။ ခုေခတ္မွာ တိုင္းျပည္တိုင္း လိုလို ဒီေရာဂါဒဏ္ ခံေနၾကရတယ္။ ဓါတ္မွန္ရိုက္ရမယ္။ သလိပ္စစ္ရတယ္။ လိုအပ္ရင္ ေသြးစစ္မယ္။ ေကာင္းတာက ရင္ပတ္အထူးကု၊ သမားေတာ္၊ ရိုးရိုးဆရာ၀န္၊ တေနရာရာမွာ ျပျပီး သူတို႔ခိုင္းတာ စစ္ပါ။ ဓါတ္မွန္ရိုက္ရင္ ဓါတ္မွန္ ဖတ္ေပးတဲ့ေနရာမွာ ရိုက္ပါ။ ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ ၂ မ်ိဳးျဖစ္ႏိုင္တယ္။ (၁) သလိပ္ပိုးေတြ႔၊ အဆုပ္မွာေတြ႔။ (၂) သလိပ္ပိုးမေတြ႔၊ အဆုပ္မွာေတြ႔။ ဘာျဖစ္ျဖစ္ ေဆးကုလို႔ရတာေတြခ်ည္းပါ။ မပူပါနဲ႔။ ၆ လ ၉ လ အလြန္ဆံုး ၾကာတယ္။ ေဆးေပးနည္း ေနရာတခုနဲ႔တခု နဲနဲစီ မတူၾကဘူး။ ေသျခာတာက ေပ်ာက္မဲ့ေရာဂါပါ။ မ်ားေသာအားျဖင့္ ေဆးရံုမတက္ရပါ။ ေစာေစာသိ၊ ေစာေစာကုေလ ေကာင္းေလပါ။ ခုေခတ္မွာ ထိုးေဆး သိပ္မသံုးၾကေတာ့ဘူး။ ေဆးေကာင္းေတြ ေပၚေနပါျပီ။ ကံမေကာင္းသူေတြ၊ ေနာက္က်သူေတြ၊ ေဆးပါတ္ မလည္သူေတြဆိုရင္ ေဆးယဥ္တဲ့ပိုးျဖစ္လို႔ ေဆးအဆန္းေတြနဲ႔ ကုရတယ္။