Military Rule - စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး (ႏုိင္ငံေရးေ၀ါဟာရ)

စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးဆုိသည္မွာ လက္နက္ကုိင္အင္အားျဖင့္ အစုိးရ၏ အာဏာပုိင္အပုိင္းကုိ သိမ္းယူျခင္း ျဖစ္သည္။ ဤကိစၥအားလုံးနီးပါးသည္ တရားေသာ ေရြးေကာက္ပြဲအရ မဟုတ္ဘဲ၊ စစ္တပ္မွ အင္အားျဖင့္ အာဏာကုိယူျခင္း ဟု နားလည္ထားၾကသည္။ စစ္တပ္ဆန္ျခင္း Militarization ဆုိသည္မွာ အရပ္သားက႑ကုိ စစ္တပ္မွ ၾသဇာလႊမ္းမုိးလာျပီး စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရး မသိမသာျဖစ္လာျခင္း ျဖစ္သည္။ အကယ္၍ စစ္တပ္အဏာပုိင္မ်ားသည္ အာဏာမွ ဖယ္ရွားခံရသည္ျဖစ္ေစ၊ မိမိတုိ႔ဆႏၵအရ အာဏာမွ ဆင္းေပးသည္ျဖစ္ေစ၊ ႏုိင္ငံေရးနယ္တြင္ တုိက္ရုိက္ တာ၀န္ထမ္းေဆာင္မႈ မရွိေတာ့ေသာ္လည္း သူတုိ႔ၾသဇာကုိ ထိန္းသိမ္းထားကာ ႏုိင္ငံေရးအေပၚ ဆက္လက္လႊမ္းမိုးလာမႈကုိ ျဖစ္ေစသည္။ ႏုိင္ငံတုိ႔၏ ၾကီးထြားတုိးတက္လာမႈတြင္ စစ္တပ္မွ ပါ၀င္ပတ္သက္မႈရွိျခင္းသည္ ထူးျခားသည့္ ကိစၥလကၡဏာတရပ္ မဟုတ္ပါ။ ေရွးေရာမႏွင့္ ဂရိအင္ပါယာမ်ား ေပါက္ဖြားလာသည္မွာ စစ္အာဏာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ယေန႔ေခတ္တြင္လည္း တုိးတက္ေသာႏုိ္ငံမ်ားႏွင့္အတူ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသည္ ေရာေထြးေနတတ္သည္။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္ က်ေရာက္သည့္ ႏုိင္ငံအမ်ားအျပားကုိ ေလ့လာၾကည့္ပါက အမ်ဳိးမ်ဳိးအဖုံဖုံ ေတြ႔ႏုိင္သည္။ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္တြင္ စစ္တပ္မွ အာဏာသိမ္းေသာအခါ အီသီယုိးပီးယားႏုိင္ငံသည္ ကမၻာ့အဆင္းရဲဆုံးႏုိင္ငံ ျဖစ္သြားသည္။ သုိ႔ေသာ္ ၁၉၉၂ ခုႏွစ္ စက္မႈလက္မႈႏုိင္ငံျဖစ္စ ထုိင္းႏုိင္ငံ၌ စစ္တပ္မွ အာဏာသိမ္းခဲ့သည့္အခ်ိန္တြင္ တုိင္းျပည္၌ တုိးတက္မႈ ရွိခဲ့သည္။ ထုိင္းႏုိင္ငံႏွင့္ အီသီယုိးပီးယားႏုိင္ငံတုိ႔သည္ ကုိလုိနီလက္ေအာက္ခံႏုိင္ငံမ်ား မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ စစ္တပ္အာဏာသိမ္းမႈ ျဖစ္ရျခင္းအေၾကာင္းရင္းကုိ အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆုိရန္ ခက္ခဲလွသည္။

အခ်ဳပ္အျခာအာဏာပုိင္တုိင္းျပည္မ်ားတြင္သာ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္မႈသည္ အေျခအေနေပးမည္မဟုတ္ပဲ လက္နက္ပုိင္သူပုန္မ်ား အုပ္စုိးထားေသာ နယ္ေျမႏွင့္ ျပည္သူလူထုသည္လည္း လက္နက္ကုိင္အင္အားစုမ်ား၏ စစ္တပ္မွ ၾကီးစုိးမႈခံထားရသည္ကုိ ေတြ႔ႏုိင္ေပသည္။ အာဖရိကတြင္ စစ္တပ္မွ ပညာမတတ္ေသာ(သုိ႔)အငယ္တန္းအရာရွိမ်ားက အာဏာသိမ္းမႈမ်ား ပုိမုိျဖစ္ေစႏုိင္ေသာ အေျခအေနရွိသည္။ ကြန္ဂုိတြင္ ၁၉၆၈ ခုႏွစ္၊ လုိင္ဘီးရီးယားတြင္ ၁၉၈၀ ခုႏွစ္၊ ဂါနာတြင္ ၁၉၇၉ ခုႏွစ္၊ အီသီယုိးပီးယားတြင္ ၁၉၇၄ ခုႏွစ္ႏွင့္ အဓိကရအားျဖင့္ ၁၉၇၁ ခုႏွစ္ ယူဂန္ဒါတြင္ “အီဒီအယမင္”ဆုိသူ၏ အာဏာသိမ္းမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚခဲ့ေလသည္။ ပညာမတတ္ ရမ္းကားလွသည့္“အီဒီအာမင္”၏ ပုံသဏၭန္သည္ စစ္အာဏာပုိင္၏ အသြင္ပီသေပသည္။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသည္ စီးပြားေရးကုိက်ဆင္းေစကာ လူ႔အခြင့္အေရးကုိ ခ်ဳိးေဖါက္သည္မွာ ေယဘုယ်အားျဖင့္ မွန္ကန္ေပသည္။ အျမဲတမ္းမွန္ကန္လွသည္ေတာ့ မဟုတ္ေပ။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္တြင္ ရွိေသာ ႏုိင္ငံမ်ားတြင္ အေကာင္းႏွင့္အဆုိး ဒြန္တြဲေနသည္ကုိ ျမင္ႏုိင္ေပသည္။ တခ်ဳိ႕အာရွႏုိင္ငံမ်ားသည္ (ဥပမာ ေတာင္ကုိးရီးႏွင့္ထုိင္၀မ္) စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေအာက္တြင္ တင္းၾကပ္စြာရွိေသာ္လည္း ခ်မ္းသာလာသည္ကုိ ေတြ႔ရသည္။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးေပၚထြန္းလာရန္မွာ စစ္ဘက္မွ လုိလားမႈရွိရမည္ျဖစ္ျပီး သက္ဆုိင္ရာ လူ႔အဖြဲ႔အစည္း၏ အေျခအေနေပၚတြင္လည္း မူတည္သည္။ ဤအေျခအေနသည္ အမ်ားအားျဖင့္ အရပ္သားအစုိးရသည္ ေကာင္းမြန္စြာမအုပ္ခ်ဳပ္ႏုိင္ခ်ိန္ (အဂတိလုိက္စားမႈမ်ားႏွင့္ၾသဇာမထိေရာက္မႈမ်ား ရွိလာခ်ိန္)တြင္ ျဖစ္သည္။ ဤသုိ႔ေသာအေျခအေနမရွိပါက စစ္တပ္မွ အာဏာသိမ္းရန္ ခက္ခဲလွပါသည္။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးကုိ ေလ့လာရာတြင္ ေယဘုယ် ေတြ႔ရွိေသာအခ်က္မ်ားမွာ -

၁။ လူတန္းစားတရပ္ ဘာသာေရးတခု သုိ႔မဟုတ္ စစ္တပ္ကုိ လႊမ္းမုိးခ်ဳပ္ကုိင္ထားေသာ လူမ်ဳိးစုတခုေပၚတြင္ အခြင့္အေရးေပးတတ္သည့္ သေဘာရွိျခင္းႏွင့္ ၂။ တျခားေသာႏုိင္ငံေရးအတုိက္အခံမ်ားကုိ ႏွိပ္ကြပ္လုိျခင္း ျဖစ္သည္။ စစ္တပ္မွ အာဏာသိမ္းရန္ ျဖစ္ေစေသာ အေၾကာင္းအရင္းမ်ားမွာ - ၁။ အဓိကအေရးပါေသာ ပုဂၢဳိလ္မ်ား၏ ပုဂၢဳိလ္ေရးရည္မွန္းခ်က္ျမင့္ျခင္း။ ၂။ အရပ္သားအစုိးရေအာက္ရွိ စစ္တပ္မွ ၎၏အေျခအေနအေပၚ မေက်နပ္ျခင္း။(ဥပမာ-လက္နက္ကုိင္ကိရိယာ မျပည့္စုံမႈ) ၃။ စစ္အာဏာရွင္မ်ား၏ လူတန္းစားအက်ဳိးစီးပြား။ ဥပမာ- ပညာတတ္ကုန္သည္လူတန္းစား။ ၄။ ေဒသဆုိင္ရာ(သုိ႔မဟုတ္)တစ္ႏုိင္ငံလုံးဆုိင္ရာ လုံျခဳံေရးအတြက္ ႏုိင္ငံေရးအရ မေျဖရွင္းႏုိင္ျခင္း။ ၅။ အရပ္သားအစုိးရကုိ ျပည္သူအမ်ားစုက မေက်နပ္ျခင္း။

၆။ စစ္ဘက္ဆုိင္ရာႏွင့္ အရပ္သားအစုိးရတုိ႔အၾကား လူမ်ဳိးေရး ျခားနားမႈရွိျခင္းတုိ႔ျဖစ္သည္။ စစ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွ အရပ္ဖက္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးသုိ႔ ကူးေျပာင္းရန္ အလြန္ခက္ခဲေလ့ရွိသည္။ အေၾကာင္းမွာ အာဏာအလြဲသုံးစားျပဳျပီး ႏွိပ္စက္မႈမ်ားကုိ က်ဴးလြန္ထားသည့္ စစ္ေခါင္းေဆာင္တုိ႔သည္ သူတုိ႔အား အေရးယူမႈႏွင့္ ဖမ္းဆီးမႈမ်ားျပဳလုပ္မည္ကုိ ရာထူးမွ မခံရမီွ အျပင္းအထန္ ကာကြယ္ခုခံၾကေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ စစ္အာဏာရွင္တုိ႔သည္ တုိင္းျပည္မွ ထြက္ခြါျပီး ႏုိင္ငံျခားတြင္ ခုံလႈံၾကျပီး တုိင္းျပည္ကုိ အေၾကြးပုံၾကီးျဖင့္ က်န္ရစ္ေစတတ္သည္။ ျပည္တြင္း၌ေနလွ်င္လည္း ႏုိင္ငံေရးနယ္ပုိင္းမွ တစုံတရာေရာဆုတ္လွ်က္ တုိင္းျပည္ကုိ မည္သုိ႔အုပ္ခ်ဳပ္ရမည္ကုိ အရပ္သားအစုိးရႏွင့္ သေဘာတူခ်က္လုပ္ေတာ့သည္။ မိမိတုိ႔ႏွင့္ သေဘာတူညီခ်က္ရွိသည့္အတုိင္း မလုပ္ပါက ေနာက္တဖန္ အာဏာျပန္သိမ္းရန္ ျခိမ္းေျခာက္မႈမ်ားပါရွိတတ္သည္။ အာဏာမရုတ္သိမ္းမီွ ျပဳလုပ္တတ္သည့္ ေတာင္းဆုိခ်က္မ်ား ၁။ အာဏာသိမ္းစဥ္အခ်ိန္က ပါ၀င္ေသာစစ္အရာရွိမ်ားအားလုံး၏ လုံျခဳံေရး။ ၂။ စစ္တပ္၏အက်ဳိးစီးပြားအားလုံး လုံျခဳံေသခ်ာေရး။ ၃။ အစုိးရအေနႏွင့္ စစ္တပ္၏ ႏုိင္ငံအက်ဳိးစီးပြားအတြက္ အျမင္ကုိ အေလးထားရန္။ ၄။ အရပ္သားအစုိးရအသစ္တြင္ စစ္တပ္မွ သေဘာတူညီထားေသာ ပုဂၢဳိလ္တစ္ဦးကုိသာ ဦးေဆာင္ေစရန္။ အစုိးရအဖြဲ႔၏ အျပင္ဖက္တြင္ရွိေသာ စစ္အရာရွိတုိ႔သည္ သူတုိ႔၏ၾသဇာႏွင့္ အာဏာတည္ျမဲေရးအတြက္ အသစ္တက္လာမည့္ အရပ္သားအစုိးရအတြင္းရွိ ႏုိင္ငံေရးသမားတခ်ဳိ႕ႏွင့္ မဟာမိတ္ဖြဲ႔ထားေလ့ရွိသည္။ ဤသုိ႔ျဖင့္ ကာကြယ္ေရး၀န္ၾကီးဌာန၏ ႏွစ္စဥ္ ဘတ္ဂ်က္ကုိ မ်ားစြာရရွိေစသည္။ ဘတ္ဂ်က္တြင္ အာမခံရျပီးလွ်င္ အျပန္အလွန္အားျဖင့္ စစ္အရာရွိမ်ားလည္း နီးစပ္သည့္ စီးပြားေရးသမားမ်ားကုိ ကန္ထရုိက္ေပးေလ့ရွိသည္။ ဤသုိ႔ စစ္ဖက္ႏွင့္ အရပ္ဖက္ လုပ္သည့္ စီးပြားေရးကုိ စစ္ဖက္စီးပြားေရးမဟာမိတ္ ဟူ၍ ေခၚတြင္ၾကသည္။ ႏုိင္ငံေရးေ၀ါဟာရ စာအမွတ္စဥ္(၂)မွ ေကာက္ႏႈတ္ေဖၚျပထားသည္။